Agenda item

Rhoddodd yr Aelodau ystyriaeth i adroddiad oedd yn darparu gwybodaeth a diweddariad am ddatblygu'r Strategaeth Trawsnewid i Fflyd Cerbydau Allyriadau Isel Iawn (ULEV).

Nododd yr adroddiad a gyflwynwyd gan yr Aelod Cabinet dros Newid Hinsawdd, Datgarboneiddio a Chynaliadwyedd, yn ogystal â datganiad Argyfwng Newid Hinsawdd y Cyngor Sir ym mis Chwefror 2019 a'r targed dilynol o ddod yn sefydliad Sero Net erbyn 2030, fod Llywodraeth Cymru wedi nodi ei disgwyliadau o ran fflydoedd y sector cyhoeddus yn ei strategaeth yn 2019, sef ‘Ffyniant i Bawb – Cymru Carbon Isel’, gan nodi ei huchelgeisiau i bob car newydd a cherbyd nwyddau ysgafn fod yn gerbydau allyriadau isel iawn erbyn 2025 a phob cerbyd nwyddau trwm erbyn 2030.

Nododd yr Aelodau fod milltiredd fflyd y Cyngor yn cyfrif am 19% o'i ôl troed carbon a oedd yn gyfran sylweddol o'r effaith carbon yn gyffredinol. Prif nod y Cyngor oedd lleihau effaith ei weithrediadau fflyd ar yr amgylchedd ac ymdrechu i gyflawni gweledigaeth y Cyngor o gael y fflyd cerbydau di-garbon cynaliadwy gorau posibl erbyn 2030.  Byddai'r Strategaeth Trawsnewid i Gerbydau Allyriadau Isel Iawn yn ceisio nodi'r rhaglen gyflenwi strategol i gyflawni'r nodau hyn.

Amlinellodd yr adroddiad y sefyllfa bresennol ynghyd â dadansoddiad TEEP cynhwysfawr ac yna'r heriau yr oedd y Cyngor yn eu hwynebu. 

Gwnaed y sylwadau/arsylwadau/ymholiadau canlynol:

·        Estynnwyd diolch i'r swyddogion am adroddiad llawn gwybodaeth.  Dywedwyd y byddai hwn yn gyfle i gyrff gwasanaethau cyhoeddus arbed swm sylweddol o arian yn ogystal â'r manteision amgylcheddol ac ymarferol.

Awgrymwyd y byddai prynu'r cerbydau trydan drwy'r model 'Talu wrth Arbed' yn fanteisiol oherwydd gellid prynu cerbydau trydan yn gymharol rhad, ymlaen llaw, a hynny drwy gynllun prydlesu am gyfnod rhwng 8 a 10 mlynedd. Yn ogystal, dywedwyd bod cerbydau trydan yn rhatach ac yn haws i'w cynnal.  Roedd llawer o fanteision o ran costau i gael fflyd drydan a fyddai'n cael ei chyflawni yn y tymor hir.

Awgrymwyd peidio â gwefru'r cerbydau yn ystod oriau brig/cyfraddau brig.  Awgrymwyd bod yr Awdurdod yn negodi 'tariff amser defnydd'. Dros nos yw'r amser mwyaf cost-effeithiol. Yn ogystal, byddai angen darparu hyfforddiant ynghyd ag arferion gwefru er mwyn sicrhau dull cyson a chost-effeithiol.

Nododd yr Aelod Cabinet fod y tîm trafnidiaeth yn parhau i gyfathrebu ag arbenigwyr sy'n darparu cymorth, cyngor ac arweiniad. Ychwanegodd y Pennaeth Seilwaith Amgylcheddol eu bod ar hyn o bryd yn ceisio darparu cynllun trawsnewid cadarn, cynaliadwy a fforddiadwy i'r Cyngor a fyddai'n cynnwys y cerbydau a'r seilwaith gwefru cerbydau trydan o amgylch y Sir. Byddai'r cynllun hefyd yn cynnwys yr arferion gwefru, yr hyfforddiant a'r hyfforddiant cynnal a chadw.  Cydnabuwyd bod trawsnewid i gerbydau trydan yn gynllun tymor hir, ond roedd cam sylweddol wedi'i wneud i gyflwyno'r Cerbydau Allyriadau Isel Iawn ac roedd sicrhau y byddai'r trawsnewid yn gynaliadwy yn y tymor hir yn allweddol.

·       Codwyd pryderon ynghylch y pwysau ar hyn o bryd ar y gyllideb a'r beichiau ychwanegol o ran costau a allai ddeillio o hyn, gan ddechrau gyda phrynu cerbydau trydan sydd rhwng o leiaf 20% a 30% yn ddrutach na cherbydau safonol, a fyddai'n gost sylweddol i fflyd.

Mae pryderon pellach ynghylch costau'r yswiriant a allai fod 30% yn fwy oherwydd gwaredu batris lithiwm, a'r gost ychwanegol i'r Cyngor o ran defnyddio trydan a chostau gwasanaethu a chynnal a chadw gan nad oes gan lawer o garejis y gallu i gynnal a chadw cerbydau trydan.

Dywedodd yr Aelod Cabinet, mewn ymateb i'r pryderon, y byddai angen cryn dipyn o ymchwil i symud ymlaen a byddai angen ystyried yr holl fodelau economaidd sydd ar gael.  O ran cynnal a chadw cerbydau trydan, cydnabuwyd y byddai angen gwella sgiliau er mwyn sicrhau bod gwybodaeth ddigonol ar gael i gynnal a chadw cerbydau.  Rhoddodd y Pennaeth Seilwaith Amgylcheddol sicrwydd y byddai'r cynllun yn sicrhau bod y fflyd yn fforddiadwy yn y tymor hir ynghyd ag ystyriaethau mewn perthynas â nifer y cerbydau gofynnol ar y fflyd, mwy o ddefnydd a rhannu cerbydau ar draws gwasanaethau i leihau nifer y cerbydau. Byddai hyn yn cyd-fynd â gwerthusiadau ynghylch sut y gallai'r Cyngor barhau i ddatgarboneiddio mewn modd fforddiadwy.  O ran sgiliau yn Sir Gaerfyrddin i gynnal a chadw cerbydau trydan, rhoddwyd gwybod bod yr adran drafnidiaeth yn gweithio gydag Academi Sgiliau Gwyrdd Coleg Sir Gâr i ddatblygu prosbectws ar gyfer Sir Gaerfyrddin ac un o'r elfennau oedd cynnal a chadw cerbydau trydan.

O ran gwaredu batris, dywedodd y Pennaeth Seilwaith Amgylcheddol fod trafodaethau'n cael eu cynnal ar lefel genedlaethol gyda'r 22 awdurdod lleol arall yng Nghymru o ran ystyried y deunyddiau gwastraff problemus, gan gynnwys batris.

• Cyfeiriwyd at y blwch sy'n darparu Manylion Safle Seilwaith Gwefru Cerbydau Trydan a phwyntiau gwefru chwim.  Gofynnwyd a fyddai pwyntiau gwefru trydan y Cyngor ar gael i'r cyhoedd. Eglurodd y Pennaeth Seilwaith Amgylcheddol, er mwyn osgoi methiant yn y gwasanaeth, fod yn rhaid i bwyntiau gwefru sy'n eiddo i'r Cyngor barhau i fod yn flaenoriaeth i'r fflyd trwy fod ar gael bob amser. Byddai rhoi mynediad llawn i ddepos y Cyngor sydd â mynediad cyfyngedig yn creu her o ran diogelwch ac felly nid oedd hyn yn opsiwn. Ond dywedwyd bod pwyntiau gwefru ar gael i'r cyhoedd mewn lleoliadau fel canolfannau hamdden yn ogystal â'r maes parcio yn Llanymddyfri. Nodwyd y byddai dadansoddiad o fylchau'n cael ei gynnal mewn perthynas â'r seilwaith gwefru er mwyn gwella mynediad at wefru trydan ledled Sir Gaerfyrddin.

·       Cyfeiriwyd at baragraff 3.12 '....a fydd yn gweld cynnydd yng nghyfran y fflyd Cerbydau Trydan o 1.8% i 8% erbyn 31 Mawrth 2024.’ Gofynnwyd a oedd diweddariad mewn perthynas â'r wythnosau diwethaf, a nododd y Pennaeth Seilwaith Amgylcheddol nad oedd unrhyw bryniannau/dosbarthiadau fflyd pellach mewn 3 wythnos, felly arhosodd y ffigur yn 8%.

·      Gofynnwyd a oedd unrhyw bosibilrwydd o ddefnyddio paneli solar i wefru'r fflyd drydan. Mewn ymateb, dywedodd y Pennaeth Seilwaith Amgylcheddol fod yna gyd-ddibyniaethau ar draws sawl adran.  Nodwyd bod datgarboneiddio stoc adeiladau'r Cyngor yn flaenoriaeth ac er bod buddsoddi mewn cyfleusterau ynni adnewyddadwy a phaneli solar yn cael ei ystyried i bweru adeiladau, roedd capasiti ychwanegol i wefru cerbydau hefyd yn cael ei archwilio ar hyn o bryd.

PENDERFYNWYD YN UNFRYDOL dderbyn Strategaeth Trawsnewid i Fflyd Cerbydau Allyriadau Isel Iawn.