Agenda item

Bu'r Pwyllgor yn ystyried adroddiad a oedd yn rhoi trosolwg o sut y mae'r Awdurdod Lleol a'r rhanbarth wedi gweithio gydag ysgolion ac Unedau Cyfeirio Disgyblion i hyrwyddo dysgu a chefnogi disgyblion sy'n agored i niwed yn ystod cyfnod COVID-19 rhwng mis Mehefin a mis Tachwedd 2020 h.y. y cyfnod ar ôl y cyfyngiadau symud cychwynnol wrth i ysgolion ailagor.

Bu'n rhaid i swyddogion yn yr Adran Addysg a Gwasanaethau Plant addasu'n sylweddol y ffordd y maent yn gweithio'n draddodiadol er mwyn canolbwyntio'n bennaf ar gefnogi ysgolion a gwasanaethau fel bod y plant a'r bobl ifanc yn ein gofal yn gallu cael mynediad at yr holl gymorth ac ymyriadau yr oedd eu hangen arnynt. Roedd yn gyfnod na welwyd ei debyg o'r blaen ac roedd yn rhaid i'r Cyfarwyddwr, y Tîm Rheoli Adrannol a'r Rheolwyr Gwasanaeth wneud penderfyniadau yn seiliedig ar y wybodaeth a oedd ar gael bryd hynny.

Yn ystod tymor yr Hydref 2020 cynhaliodd ESTYN arolwg thematig i fyfyrio ar ymagwedd Awdurdodau Lleol, consortia rhanbarthol ac ysgolion tuag at addysgu, dysgu a llesiant disgyblion.  Byddai'r adolygiad yn rhoi adroddiad i Lywodraeth Cymru, Awdurdodau Lleol unigol a chonsortia rhanbarthol sy'n adlewyrchu eu gwaith a'u dulliau gweithredu yn ystod y cyfyngiadau symud ac ar ddechrau'r cyfnod pan oedd ysgolion yn dechrau gweithredu'n llawn unwaith eto. Bydd yr adroddiadau'n galluogi Llywodraeth Cymru i ddeall y cryfderau a'r gwersi eang a ddysgwyd yn y ffordd yr oedd Awdurdodau Lleol a rhanbarthau'n gweithredu yn ystod y cyfnod hwn.  Byddai hefyd yn nodi sut y defnyddiwyd y gwersi a ddysgwyd o'r cyfnod cyn yr haf i gefnogi'r gwaith o gynllunio ar gyfer dulliau dysgu cyfunol a chymorth i ddysgwyr sy'n agored i niwed yn ystod tymor yr Hydref. Byddai hyn hefyd yn galluogi dysgu gwersi o'r arferion mwyaf effeithiol mewn perthynas â chapasiti, cydweithredu, cynllunio ar gyfer y dyfodol a rheoli newid a fydd yn cefnogi diwygiadau arfaethedig ym maes addysg a llywodraeth leol dros y blynyddoedd nesaf.

Roedd canfyddiadau'r adroddiadau hyn yn gadarnhaol, gan fyfyrio ar waith partneriaeth effeithiol rhwng pawb sy'n ymwneud â'r system addysg. Fodd bynnag, roedd angen ystyried rhai meysydd ymhellach a byddent yn cael eu cynnwys yn y Cynllunio Busnes Adrannol ar gyfer 2021/22.

Codwyd y cwestiynau/sylwadau canlynol wrth drafod yr adroddiad:-

• Mynegwyd pryder yngl?n â'r ysgolion hynny sy'n cael eu monitro gan Estyn a gofynnwyd i'r swyddogion a ddylid gohirio hyn nes bod ysgolion ar agor fel arfer eto.  Dywedodd y Prif Ymgynghorydd Cymorth Addysgol wrth y Pwyllgor fod amrywiaeth o arferion gan Estyn yn hyn o beth ac maent hefyd yn cynnal galwadau bugeiliol ag ysgolion i sicrhau eu bod yn gwneud y cynnydd gyda'u plant a'u staff yn ôl yr angen.  Ar gyfer ysgolion sy'n cael eu hadolygu gan Estyn, cynhelir cyfarfod yr wythnos nesaf pan fydd cynnydd ysgolion yn cael ei drafod felly bydd cynnydd yn cael ei drafod gan swyddogion yn hytrach na rhoi pwysau ar ysgolion i lunio adroddiadau.  Cafwyd adborth cadarnhaol mewn perthynas â'r galwadau bugeiliol sy'n cael eu cynnal gan Estyn;
• Gofynnwyd i'r swyddogion sut yr oedd ERW yn cynorthwyo'r sir yn ystod y pandemig.  Dywedodd Pennaeth y Gwasanaethau Addysg a Chynhwysiant wrth y Pwyllgor fod ERW wedi bod yn darparu cymorth o ran dysgu o bell.  Mae wedi darparu cyrsiau ar-lein i staff addysgu ac mae wedi creu polisïau diogelu.  Ychwanegodd Rheolwr y Ddarpariaeth Anghenion Ychwanegol fod Gr?p ADY Rhanbarthol ERW wedi datblygu nifer o fodiwlau hyfforddi pwrpasol mewn perthynas â dysgwyr sy'n agored i niwed.  Mae ERW wedi helpu i ddarparu pecynnau hyfforddi electronig i gefnogi athrawon, ysgolion, teuluoedd a disgyblion sydd wedi'u rhannu ar draws y rhanbarth.  Ychwanegodd y Prif Ymgynghorydd Cymorth Addysgol fod ERW wedi gweithio gydag ysgolion mewn perthynas â datblygu adnoddau llesiant i sicrhau llesiant staff a disgyblion.  Cafwyd adborth cadarnhaol gan benaethiaid yn hyn o beth;
• Gofynnwyd i'r swyddogion sut yr ydym yn diffinio dysgwyr sy'n agored i niwed ac a ydynt yn hyderus bod hynny'n cael ei gymhwyso'n gyson ledled y sir.  Dywedodd Pennaeth y Gwasanaethau Addysg a Chynhwysiant wrth y Pwyllgor ei bod yn hanfodol nodi plant a theuluoedd sy'n agored i niwed yn gynnar iawn.  Roedd pob un ohonynt wedi'u nodi ac roedd swyddogion yn sicrhau bod llygad barcud yn cael ei gadw arnynt.  Gweithredwyd strategaeth ar gyfer dysgwyr agored i niwed a oedd yn cynnwys cysylltu â theuluoedd agored i niwed bob wythnos a hefyd sicrhau y siaradwyd â'r disgybl.  Eglurodd Rheolwr y Ddarpariaeth Anghenion Ychwanegol fod yr Awdurdod yn defnyddio diffiniad Llywodraeth Cymru o ddysgwr sy'n agored i niwed a bod hyn wedi'i ddefnyddio drwy gydol y pandemig.  Er bod diffiniad Llywodraeth Cymru yn cael ei ddefnyddio, roedd hefyd yn cynnwys y plant hynny a ddaeth yn agored i niwed o ganlyniad i'r pandemig.  Ychwanegodd y Prif Ymgynghorydd Cymorth Addysg fod Ymgynghorwyr Cymorth wedi bod yn gweithio'n agos gydag ysgolion ac yn ymgysylltu'n rheolaidd â disgyblion sy'n agored i niwed a'u teuluoedd.  Cyfeiriodd Pennaeth y Gwasanaethau Addysg a Chynhwysiant at y ffaith bod llawer o swyddogion wedi mynd yr ail filltir i ddarparu gwasanaethau yn ystod y pandemig a diolchodd i'r holl swyddogion hynny;
• Gofynnwyd i'r swyddogion pa gynlluniau adrannol sydd ar waith i helpu ysgolion i baratoi ar gyfer y cwricwlwm newydd.  Eglurodd Pennaeth y Cwricwlwm a Llesiant fod swyddogion yn gweithio ar wahanol fentrau.  Mae rhai ysgolion eisoes yn gweithredu elfennau o'r cwricwlwm newydd i helpu gyda heriau presennol e.e. llythrennedd, rhifedd a chapasiti digidol;
• Gofynnwyd i'r swyddogion am y wybodaeth ddiweddaraf am ddarparu offer TG i ddysgwyr agored i niwed a gofynnwyd iddynt a ydynt yn hyderus bod pob ysgol wedi bod yn rhagweithiol wrth gefnogi eu disgyblion agored i niwed.  Dywedodd Pennaeth y Gwasanaethau Addysg a Chynhwysiant wrth y Pwyllgor fod dros 4000 o Chromebooks, 1400 o gymhorthion addysgu, 564 o gyfrifiaduron, 634 o liniaduron wedi'u dosbarthu, yn ogystal â nifer sylweddol o dongles. Disgwylir stoc ychwanegol hefyd. Ychwanegodd Pennaeth y Cwricwlwm a Llesiant fod offer TG wedi'i ddosbarthu mewn tair cyfran a bod pedwaredd cyfran yn cael ei chynllunio ar hyn o bryd;
• Gofynnwyd i'r swyddogion pa fesurau sydd ar waith i helpu athrawon gyda'u hiechyd a'u llesiant dros y misoedd nesaf.  Rhoddodd Pennaeth y Gwasanaethau Addysg a Chynhwysiant sicrhad i'r Pwyllgor fod llesiant athrawon a phenaethiaid yn flaenoriaeth nid yn unig oherwydd y pwysau gwaith ychwanegol ond hefyd oherwydd eu pryderon yngl?n â'u hiechyd eu hunain a dychwelyd i'r ysgol yn ystod y pandemig.  Mae'r Tîm Gwella Ysgolion yn ymwybodol o bwysigrwydd lleihau'r straen ar benaethiaid felly mae'r wybodaeth y gofynnir amdani wedi'i lleihau'n sylweddol.  Mae sesiynau galw heibio hefyd wedi'u trefnu i unrhyw staff addysgu rannu eu pryderon.  Un newid allweddol sydd wedi'i wneud yw newid enw Ymgynghorwyr Her i Ymgynghorwyr Cymorth Addysgol gan ei fod yn gosod y sail ar gyfer y berthynas gan eu bod yno i gefnogi, nid i herio.

PENDERFYNWYD YN UNFRYDOL dderbyn yr adroddiad.